واپسین روزهای سال ۹۶، روزهای معاملات محتاطانه و کاهش خریدوفروش سهام خرد در بازار سرمایه بود. روزهایی که بورس طعم رونق را آن‌چنان که باید نچشید و از هیجانات بازار ارز کاملا فاصله داشت. ازاین‌رو مدیریت بازار سرمایه بایسته‌ها و راهبردهایی را برای سال ۹۷ مدنظر خواهد داشت. در این حوزه دو نکته مهم و اساسی وجود دارد. مدیریت بازار در وهله اول باید اقدام به اصلاح مجموعه‌ای از آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها کند. البته این موضوع بارها از سوی رئیس سازمان بورس مطرح‌شده و اصلاح این بخش مورد تاکید و تایید است. برای نمونه در حوزه اصلاح حجم مبنا یا دامنه نوسان که یکی از نیازهای بازار است، اقدام مهم و اساسی باید انجام شود. از آنجا که ماهیت بازار سرمایه به اصل شفافیت تاکید دارد، اصلاح چنین مواردی به بهبود شرایط کمک می‌کند. موضوع حجم‌مبنا، دامنه نوسان و پیش‌بینی سود شرکت‌ها از دغدغه‌های اصلی فعالان بازار سرمایه بوده و سازمان بورس همواره در مورد نحوه اجرا و اصلاح آن‌ها، مطالعات کارشناسی و اقدامات اجرایی انجام داده است. اصلاح قوانین همیشه زمان‌بر است درنتیجه اقدامات صورت گرفته و تصمیم سازمان مبنی بر اصلاح قوانین شایسته است؛ زیرا بارها از سوی رئیس سازمان بورس تاکید شده است که افزایش شفافیت، کشف منصفانه قیمت‌ها و تسهیل فرآیند دادوستد، رسالت سازمان بورس است. ازاین‌رو اصلاح برخی موارد و آیین‌نامه‌ها می‌تواند به بهبود شرایط و افزایش شفافیت کمک شایانی کند.
نکته دومی که در جریان سال ۹۷ باید به آن توجه ویژه‌ای داشت، تعریف ابزارهای جدید است. محصولات و ابزارهای جدید در بازار سرمایه ارزش جدیدی برای مخاطبان بازار ایجاد می‌کند، درنتیجه تعریف ابزارهای جدید ارزش‌های تازه‌ای را در بازار به وجود می‌آورد.
نکته مهم دیگری که باید مدنظر مدیریت سازمان قرار گیرد استفاده از پتانسیل بازار سرمایه است. این پتانسیل در حوزه‌هایی مانند پیش‌فروش سکه، راه‌اندازی ابزار آتی ارز، ابزارهای مشتقه ارزی و… وجود دارد و می‌تواند به‌عنوان یک راهکار درست و مناسب در دستور کار قرار گرفته و از این پتانسیل‌ها برای پویایی بیشتر بازار استفاده کرد. این ظرفیت‌ها همان پتانسیل‌هایی هستند که موجب رونق بیشتر و جذب مخاطبان می‌شود.
وقتی صحبت از ابزارهای جدید می‌شود هم ابزارهای مشتقه مدنظر است که این ابزارها می‌توانند در حوزه‌های کاهش ریسک بازار سرمایه، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، جذب مخاطبان با ریسک‌پذیری‌هایی متفاوت در بازار مورداستفاده بگیرند. وجود ابزارهای مالی گوناگون در بازار اوراق بهادار، انگیزش و مشارکت بیشتر مردم را در تامین منابع مالی فعالیت‌های درازمدت به همراه می‌آورد. تنوع ابزارهای مالی ازنظر ترکیب ریسک و بازده، ماهیت سود و شیوه مشارکت در ریسک، گروه‌های مختلف را به‌سوی بازار اوراق بهادار جذب می‌کند. همچنین ابزارهای جدید می‌تواند در حوزه‌های دیگر که تاکنون وجود نداشته مورد استفاده قرارگرفته و نقش بسزایی در فعالیت بازار سرمایه ایجاب کند. برای مثال ابزارهایی مانند صندوق املاک و مستغلات نوع جدید هستند که هم امکان تامین مالی را برای جمعی از فعالان اقتصادی فراهم می‌کند و از سوی دیگر می‌تواند ابزارهایی باشد تا مخاطبان خاص خود را جذب بازار سرمایه کند. درنتیجه مخاطبان تازه‌ای وارد بازار سرمایه می‌شوند و سرمایه‌گذاران جدیدی هم جذب بورس خواهند شد. این سرمایه‌گذاران گروهی هستند که ابزارهای فعلی نتوانسته است ذائقه آن‌ها را پاسخگو باشد. برای سال ۹۷ بورس باید تازگی را از ابعاد گوناگون تجربه کند. ماهیت بازار سرمایه بدین شکل است که باید یک بازاری پویا و فعال باشد. البته این موضوع تاکنون هم وجود داشته اما در شرایط کنونی باید بازاری پویاتر بوده و توانایی ابزارسازی را داشته باشد در این صورت است که قدرت جذب سرمایه‌گذاران متفاوت را خواهد داشت. در شرایط کنونی بازار باید امکان توزیع ریسک، کاهش ریسک، مدیریت ریسک، کار تامین مالی را برای سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی انجام داده و توانایی حضور در بخش‌های مهم و تازه را داشته باشد. هر چه این مزیت‌ها بیشتر باشد میزان سرمایه جذب‌شده بالاتر می‌رود.
سرمایه گریزی یکی از دغدغه‌های روز اقتصاد کشور است که می‌توان با داشتن ابزارهای مناسب در حل این بحران مشارکت کرد. در شرایط کنونی سرمایه گریزی در کشور به یک دغدغه ملی تبدیل‌شده است؛ اما باید درباره خروج سرمایه گفت که بازار سرمایه می‌تواند با داشتن مجموعه‌ای از ابزارهای مشتقه ارزی، سرمایه‌گذاران را ترغیب به حضور در این بازار کند. در این صورت سرمایه‌گذاران می‌توانند روی ابزارهای مشتقه ارزی سرمایه‌گذاری کرده و در این بخش حضور فعال داشته باشند. این روند می‌تواند روندی مشابه به اتفاقاتی که در حوزه سکه آتی وجود دارد، باشد. با ورود گواهی سپرده سکه این بازار کامل‌تر شده است، اگر این روند برای بازار مشتقه ارزی هم در نظر گرفته شود، باعث می‌شود سرمایه‌گذاران در برابر کاهش ارزش، ریال خود را ایمن نگه‌داشته و سرمایه خود را برای حفظ ارزش واقعی وارد این بازار کنند. وقتی نیاز این گروه پاسخ داده می‌شود، جذب سرمایه بهتر و آسان‌تر خواهد شد؛ اما به‌طورکلی ماجرای خروج سرمایه از کشور ارتباط مستقیم با نبود ابزارها در بازار سرمایه ندارد. این موضوع به علل و مجموعه‌ای از شرایط دیگر بستگی دارد. البته در برنامه‌های سازمان بورس مشاهده می‌شود که جذب سرمایه و حفظ سرمایه‌گذاران یک اصل و اولویت است و تا حدی توانسته‌اند در این بخش حضور داشته باشند اما واقعیت این است که ماجرا تا حدودی ناقص بوده و به نظر می‌رسد بازار سرمایه باید کمی فعال‌تر و پویاتر از وضعیت کنونی باشد. در ماجرای خروج ارز از کشور بازار سرمایه نقش چندانی نداشته است. از آنجا که متولی اصلی و اساسی نرخ ارز در کشور بانک مرکزی است باید برای بهبود شرایط، حفظ سرمایه‌ها و… تعامل دوسویه میان بانک مرکزی و سازمان بورس به وجود آید.
علیرضا کدیور، مدیرعامل توسعه معین ملت
دیدگاهتان را بنویسید