وزارت خزانهداری آمریکا دوره تنفس ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه را برای بازگشت تحریمها در نظر گرفته است. در واقع این فرصتی است برای خروج شرکتهای اروپایی تا آنها فرصت داشته باشند از تهران به همراه تسویه حساب مالی خارج شوند. در این میان، سکوت شرکتهای چینی و روسی حاضر در تهران هم قابل توجه است.
با خروج ترامپ از برجام سرمایهگذاری شرکت توتال فرانسه در ایران به خطر افتاده است. رویترز اعلام کرد: با خروج ترامپ از برجام سرمایهگذاری میلیارد دلاری شرکت فرانسوی توتال در پروژه گازی ایران با خطر مواجه شده است.
به گزارش «سهامدار» عقبنشینی ترامپ از برجام سرمایهگذاری چندین میلیارد دلاری شرکتهای اروپایی در ایران به خطر افتاده است. پس از تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای عقبنشینی از توافق هستهای با ایران و اعمال تحریمهای شدید اقتصادی میتواند زنگ خطری برای شرکتهای اروپایی از جمله شرکت فرانسوی توتال باشد که دریک ابر پروژه گازی ایران سرمایهگذاری کرده است یا سایر شرکتهای اروپایی که در صنعت نیروگاهی و خودرو سرمایهگذاری کرده یا همچون شرکتهای هواپیماسازی طرف قرارداد تجاری با ایران بودهاند.
توتال؛ به دنبال معافیت
دراین میان واکنش شرکتهای خارجی در ایران به تصمیم ترامپ متفاوت بوده است. شرکت فرانسوی توتال در جولای ۲۰۱۷ توافقی را برای توسعه فاز ۱۱ گاز پارس جنوبی در ایران امضا کرد که یک میلیارد دلار سرمایهگذاری اولیه داشته است.
توتال انتظار دارد با اجرای پروژه ۱۱ گاز پارسجنوبی به ظرفیتی معادل ۲ میلیارد فوتمکعب گاز معادل ۴۰۰ هزار بشکه میعانات گازی در روز برسد که قرار است بر اساس این قرارداد این ظرفیت تا ۲۰۲۱ تکمیل و در بازارهای داخلی ایران استفاده شود.
پاتریک پویانه، رئیس شرکت توتال پیش از این گفته بود که یکی از گزینههایی که برای ما وجود دارد این است که اگر ترامپ از برجام عقبنشینی کرد، به دنبال گرفتن معافیت تحریمی و ادامه فعالیت در ایران از آمریکا باشیم.
پویانه در ۱۹ آوریل در حاشیه کنفرانسی به خبرنگاران گفت: «اگر تحریمها برگردد ما مجبوریم که به دنبال معافیتهای تحریمی از آمریکا باشیم».
بر اساس این گزارش توتال سابقه موفقیت در چنین اقداماتی را دارد از جمله در سال ۱۹۹۰ این شرکت فرانسوی برای پروژههای فاز ۲ و ۳ گاز پارسجنوبی در برابر تحریمهای آمریکا در آن زمان معافیت تحریمی گرفت.
وی آن زمان مدعی شده بود که شرکت توتال زمانی این سرمایهگذاریها را انجام داده است که بحث تحریمها مطرح نبود. شرکت توتال در حال حاضر ۵۰.۱ درصد سهام ۵ میلیارد دلاری پروژه ۱۱ پارس جنوبی را در اختیار دارد. منابع میگویند این شرکت همچنین دهها میلیون دلار برای مطالعه و انجام مناقصه برای توسعه این فاز صرف کرده است.
بر اساس اعلام افراد مطلع، اگر توتال در نهایت برای گرفتن معافیت تحریمی از آمریکا مواجه شود، از اجرای پروژه فاز ۱۱ عقبنشینی و اجازه خواهد داد که شرکت سینوپک چین اجرای پروژه را به عهده بگیرد.
زیمنس و پژو: فعلا فقط رصد
اما برخی از شرکتهای اروپایی همچنان با کشورهای متبوعشان در حال رایزنی هستند و تحولات را رصد میکنند. به گزارش رویترز، شرکتهای بزرگ اروپایی نظیر پژو، ایرباس و زیمنس اعلام کردهاند که به دقت روابط با ایران را پس از خروج دونالد ترامپ از توافق هستهای رصد میکنند. پژو ابراز امیدواری کرده است که اتحادیه اروپا موضع مشترکی در قبال ایران اتخاذ کند.
سخنگوی پژو گفت: «همانند دیگر بازیگران اقتصادی، ما در حال پیگیری سیر تدریجی موضوع هستیم و موضع مقامات اتحادیه اروپا در این موضوع را دنبال خواهیم کرد.» وی ابراز امیدواری کرد که اتحادیه اروپا موضع مستقل خود در رابطه با ایران را اتخاذ کند. شرکت زیمنس نیز اعلام کرد به دقت موضوع را رصد میکند. رالف توماس، مدیر ارشد مالی زیمنس گفت: «ما در حال بررسی تاثیرات این تصمیم هستیم.»
توماس اضافه کرد: «البته ما همیشه از قوانین کنترل صادرات تبعیت و بررسی میکنیم که چطور دولتهای مختلف قوانین را تعیین میکنند. ما روی موضع خود محکم ایستادهایم.»
دیپلماسی اقتصادی اروپا؛ حمایت از شرکتها
در همین حال فرانسه به عنوان یکی از ذینفعان اصلی برجام، تلاشهای گستردهای برای تامین منافع شرکتهای خویش در تهران را آغاز کرده است. این کشور تمام تلاش خود را به کار میگیرد تا منافعشان در ایران بهرغم تهدیدهای آمریکا حفظ شود.
یک منبع در دفتر رئیسجمهور فرانسه به رویترز گفته است: فرانسه و همپیمانان اروپاییاش تمام تلاش خود را به کار خواهند گرفت تا منافع اقتصادی آنها در ایران همچنان حفظ شود.
ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه اعلام کرد با شرکتهای فرانسوی مانند پژو که در منطقه فعالیت میکنند ملاقاتی خواهد داشت و از اتحادیه اروپا خواسته تا موضع مشترکی را درباره این شرکتها و شرکت هواپیمایی ایرباس داشته باشد. وی همچنین گفت: وضعیت منطقه و تحریمها را به شدت رصد میکند.
این منبع آگاه در دفتر ریاست جمهوری فرانسه گفت: بدیهی است که ما هر کاری را در ارتباط با مسائل اقتصادیمان و حفظ منافعمان انجام خواهیم داد.
براساس آمارهای موجود، صادرات فرانسه به ایران در سال ۲۰۱۷، دو برابر شد و به ۱.۷۸ میلیارد دلار رسید. قراردادهای فروش هواپیما و قطعات هواپیما و همچنین قطعات خودرو از عوامل اصلی افزایش مبادلات بود. مجموع کل تجارت بین ایران و فرانسه سال گذشته به بیشترین میزان در ۹ سال گذشته یعنی ۳.۸ میلیارد یورو رسید.
ایرانسل هم رصد میکند
مساله فشار آمریکا بر شرکتهای اروپایی، سایر شرکتهای فعال چند ملیتی در تهران هم را حساس کرده است، به عنوان نمونه، شرکت امتیان آفریقای جنوبی اعلام کرد که تصمیم ترامپ برای خروج از برجام احتمالا توانایی این شرکت برای خارج کردن درآمدها از امتیان ایرانسل را محدود خواهد کرد. گروه امتیان اعلام کرد تصمیم ترامپ برای خروج از برجام احتمالا توانایی این شرکت برای خارج کردن درآمدها از امتیان ایرانسل را محدود خواهد کرد. این شرکت در سال ۲۰۱۸ حدود ۸۸ میلیون یورو (۱۰۴.۲۶ میلیون دلار) درآمد از امتیان ایرانسل را از ایران خارج کرده که این رقم شامل ۶۱ میلیون یورو سود سهام در سال ۲۰۱۷ و ۲۷ میلیون یورو سود سهام گذشته است. امتیان با توضیح اینکه مبلغ باقیمانده از سودی که از ایران خارج نکرده، حدود ۲۰۰ میلیون یورو است، اعلام کرد به سرمایهگذاری در ایرانسل و خارج کردن این مبلغ متعهد است. این شرکت اعلام کرد که به رصد این وضعیت از جمله واکنشهای مقامات ایرانی و دیگر اعضای برنامه جامع اقدام مشترک ادامه خواهد داد.
تردید روهام
در این میان، شرکت انرژی سریکای انگلیس نیز در حال بررسی است که اعمال تحریمهای جدید بر ایران چگونه بر میدان گازی انگلیس که ایران هم در آن سهیم است تاثیر خواهد گذاشت. این شرکت انگلیسی، تاثیر خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریمهای جدید را بر میدان گازی روهام که مشترک بین ایران و انگلیس است بررسی میکند.
سریکا اعلام کرد: بررسی میکند که اجرای این تحریمها روی میدان «روهام» در دریای شمال انگلیس چه تاثیری خواهد گذاشت. ایران مالکیت ۵۰ درصد سهام این میدان را دارد. سریکا طی بیانیهای اعلام کرد: ما در حال حاضر نیاز بازار و شرایط را در این دوره خاص رصد میکنیم. سریکا سهام روهام را از شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم در سال گذشته خریداری کرد.
روی باند خروج
در این میان، دو شرکت هواپیمایی بوئینگ و ایرباس هم مواضع نسبتا یکسانی گرفتهاند. شرکت آمریکایی بوئینگ به صورت یکجانبه توافق فروش هواپیما به ایران را لغو کرده است. ایرباس اروپایی همچون سایر شرکتهای این کشور درحال رصد تحولات است،
این دو شرکت بزرگترین سود را در بین شرکتهای دیگر از قرارداد با ایران داشتند. توافق هستهای که در دوره اوباما حاصل شد باعث شد این شرکتهای اروپایی برای عقد قرارداد با ایران تلاش کنند.
در سال ۲۰۱۶ ایرباس قراردادی را با ایرانایر برای فروش ۱۰۰ فروند هواپیما به مبلغ ۱۹ میلیارد دلار منعقد کرد، همچنین شرکت بوئینگ قرارداد ۲۰ میلیارد دلاری برای فروش ۱۱۰ فروند هواپیما با ایران بست، اما استیون منوچین وزیر خزانهداری آمریکا اعلام کرد مجوزهای ایرباس و بوئینگ لغو خواهد شد.
دنیس مولینبرگ، رئیس شرکت هواپیمایی بوئینگ اعلام کرد که این شرکت هنوز ساخت هواپیمای سفارش ایران را آغاز نکرده است، این در حالی است که ایرباس بر اساس گزارشها ۳ فروند از ۱۰۰ هواپیمای سفارشی را به ایران تحویل داده است.
در همین حال، وزیر راه و شهرسازی در امور بینالملل با بیان اینکه کمپانی ایرباس تا هفته آینده موضع خود را درباره قرارداد ایرباس اعلام میکند، گفت: موضوع خروج از برجام در قراردادها پیشبینی نشده بود و قرار نبود که چنین پیشبینی داشته باشیم.
اصغر فخریهکاشان در گفتوگو با فارس، درباره تصمیم رئیسجمهور آمریکا مبنی بر خروج از برجام و تاثیر آن در قراردادهای خرید هواپیماهای پسابرجامی، اظهار کرد: باید صبر کنیم تا مشخص شود عکسالعمل اروپاییها به تصمیم ترامپ چه خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه فعلا زود است که درباره تصمیم اروپاییها قضاوت کنیم، ادامه داد: باید منتظر بود تا دید شرکتهای هواپیمایی چه موضعی خواهند گرفت و متناسب با این موضع اروپاییها، ما هم تصمیمات خود را اتخاذ خواهیم کرد.
فخریهکاشان بیان کرد: اما این موضوع پیشبینی شده بود که اگر کمپانیهای سازنده هواپیما نتوانند به ما هواپیما بدهند، طوری عمل کنیم که ما خسارتی نبینیم و وجهی پیش آنها نداشته باشیم؛ همه این پیشبینیها انجام و در قرارداد گنجانده شده است تا بدین ترتیب ما ضرر و زیانی نبینیم.
دیدگاهتان را بنویسید