بانک توسعه تعاون، آخرین بانکی است که در سال ۱۳۸۸ دولت تاسیس کرده است. ۱۰۰ درصد سهام این بانک متعلق به دولت است. پیش از آن به مدت ۲۰ سال، این نهاد مالی در قالب صندوق تعاون کشور فعالیت می‌کرد. اینک با داشتن ۴۵۰ شعبه و باجه در سراسر کشور، نقش بسیار موثری در ایجاد اشتغال و تامین سرمایه بنگاه‌های مولد صنعتی و خدماتی داشته است، اما چنانچه سرمایه بانک افزایش می‌یافت، می‌توانست در سطح وسیع‌تری نقش‌آفرینی کند. مساله ایجاد اشتغال روستایی با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی و منابع بانک‌ها به عنوان عملی‌ترین برنامه اشتغالزایی بانک‌ها محور گفت‌وگوی هفتگی «سهامدار» با مدیر‌عامل بانک توسعه تعاون، حجت‌الله مهدیان است. وی در این گفت‌وگو، جزئیات پرداخت تسهیلات ارزان را به متقاضیان اعلام می‌کند.
بانک توسعه تعاون نقش موثری در ایجاد اشتغال و تقویت بنیان‌های اقتصادی واحدهای تولیدی کوچک، متوسط و بزرگ داشته است. اما به نظر می‌رسد چنانچه سرمایه این بانک افزایش می‌یافت، نقش‌آفرینی بانک چندین مرتبه بیشتر می‌شد. آیا این طور نیست؟
بانک توسعه تعاون با سرمایه ناچیز ۵۰۰ میلیارد تومانی تاسیس شده است، البته بنا بود از محل بودجه‌های سنواتی این سرمایه افزایش پیدا کند. این سرمایه تخصیص هم داده شده اما هیچ وقت به مرحله پرداخت نرسیده است. سرمایه بانک امروز ۹۰۰ میلیارد تومان بیشتر نیست. ۶۰۰ میلیارد تومان آورده نقدی سهامدار است. به عبارتی، ۵۰۰ میلیارد تومان در آغاز تاسیس و ۱۰۰ میلیارد تومان هم در سال ۹۵ مجددا از سوی سهامدار تزریق شد. ۳۰۰ میلیارد تومان هم از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها افزایش سرمایه‌ای در سال ۹۴ به دست آمده است. مجموع این سرمایه‌ها ۹۰۰ میلیارد تومان است که تمامی سرمایه بانک را تشکیل می‌دهد.
این مبلغ سرمایه برای یک بانک توسعه‌ای با مسئولیت اشتغالزایی اندک نیست؟
برای یک بانک توسعه‌ای رقم ناچیز و پیش پا افتاده‌ای است. به طور کلی سیستم بانکی ما از کمبود سرمایه رنج می‌برد. این مشکل در تمامی بانک‌های دولتی وجود دارد. به هر حال ما هم از این موضوع مستثنی نیستیم و کمبود سرمایه نسبت‌ها و شاخص‌های ما را تحت تاثیر قرار داده و عملکرد ما را از بعد مادی متاثر کرده است. بنابراین به شدت موضوع افزایش سرمایه را دنبال می‌کنیم. کارگروهی در بانک ایجاد شده و از مبادی مختلف این موضوع را پیگیری می‌کند.
برنامه شما برای افزایش سرمایه چیست؟ فکر می‌کنید برای اجرای ماموریت‌های حاکمیتی بانک، حداقل کفایت سرمایه چقدر باید باشد؟
حداقل همان کفایت سرمایه باید هشت باشد. برای رسیدن به این عدد نیاز به افزایش سرمایه هزار میلیارد تومانی وجود دارد. در گام اول باید حداقل سرمایه خود را دو برابر کنیم تا نسبت شاخص‌ها اصلاح شود و توان اعطای تسهیلات ارتقا یابد تا بتوانیم مخاطبان اصلی خود را که عمدتا اتحادیه‌ها و شرکت‌های تعاونی در کشور هستند، تامین کنیم. تعاونی‌ها بنگاه‌های متوسطی هستند که در تمامی بخش‌های اقتصادی مانند کشاورزی، خدمات، بازرگانی، مسکن و ساختمان حضور دارند. ما بر اساس اساسنامه مکلف هستیم ۷۰ درصد خدمات و تسهیلات را به بخش تعاون کشور بپردازیم. البته ۳۰ درصد تسهیلات را هم می‌توانیم به سایر بخش‌های اقتصاد کشور پرداخت کنیم. بنابراین در گام اول نیاز است این سرمایه دو برابر شود که از طریق کارگروه تشکیل شده از تمامی مبادی وارد عمل شده‌ایم و پیگیری می‌کنیم.
منابع این افزایش سرمایه از کجا تامین می‌شود؟
ما یک بانک صد‌درصد دولتی هستیم. طبیعی است که سهامدار باید آن را تامین کند و آورده نقدی از سوی دولت باشد. پیشنهادهای زیادی برای این موضوع مطرح شده است اما سهل‌الوصول‌ترین آنها منابع صندوق توسعه ملی است. رئیس‌جمهوری هم روزی که بودجه را تحویل مجلس دادند بر این موضوع تاکید کردند. حتی یک عدد ۳ میلیارد دلاری هم از سوی رئیس جمهور پیشنهاد شد تا مجلس کمک کند و بتوانیم ۳ میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی را برای افزایش سرمایه بانک‌های دولتی لحاظ کنیم. اگر این اتفاق بیفتد در انجام تکالیف اقتصادی و اجتماعی پررنگ‌تر ظاهر می‌شویم. یکی از مهمترین این بخش‌ها همان اشتغالزایی است. اتفاقا به بحث اشتغال هم در اساسنامه بانک به صراحت تاکید شده است. شاید در اساسنامه هیچ بانکی این موضوع این‌قدر شفاف مطرح نشده جز بانک توسعه تعاون. ما از نظر اساسنامه‌ای هم در زمینه اشتغالزایی تکلیف داریم.
به غیر از اساسنامه از لحاظ تاریخی، الان بهترین زمان است که این اتفاق بیفتد. در سال آینده دولت موضوع رشد اقتصادی ۶ درصدی و ایجاد اشتغال بالای یک میلیون نفر را در برنامه دارد. بانک توسعه تعاون هم در بخش تعاونی‌ها فعالیت می‌کند و به نظر می‌رسد بهترین محل برای ارائه تسهیلات و حرکت به سوی اشتغالزایی است.
بدون شک این طور است. معضل بیکاری یکی از بحران‌های کشور ما است. همه در این راستا باید قدم برداریم. بانک توسعه تعاون برای حل این بحران می‌تواند مفید باشد. بد نیست بدانید دو طرح بزرگ اشتغال که در کشور مطرح است. در طرح اشتغال فراگیر ۸ بانک عامل تعیین شده‌اند. در طرح اشتغال روستایی ۳ بانک به علاوه صندوق کارآفرینی امید بانک عامل تعیین شده‌اند. جالب است بدانید که بانک توسعه تعاون و بانک کشاورزی تنها بانک‌هایی هستند که در هر دو طرح حضور دارند. هم در طرح اشتغال فراگیر و هم در طرح اشتغال روستایی.
یعنی بیشترین اشتغالزایی برای بانک‌های توسعه‌ای تعریف شده است؟
قطعا همین‌طور است. بانک توسعه‌ای برای تکالیف اقتصادی و اجتماعی ایجاد شده و قصد انتفاع ندارد. بنابراین هر جوری به موضوع نگاه می‌کنیم بانک توسعه تعاون می‌تواند در اشتغالزایی تاثیر داشته باشد. این آمادگی، همگرایی و ظرفیت در بانک ایجاد شده است. در طرح اشتغال روستایی یک و نیم میلیارد دلار منابع صندوق توسعه ملی را در بر می‌گیرد. قرار است این منابع در اختیار سه بانک و صندوق کارآفرینی امید قرار بگیرد که یک عددی حدود ۶ هزار میلیارد تومان است. معادل این عدد هم بانک‌ها باید منابع وارد کنند. مجموع این عدد می‌شود ۱۲ هزار میلیارد تومان برای طرح اشتغالزایی روستایی.
این مبلغ برای ایجاد اشتغال برای چند نفر است؟
برای این موضوع دیگر نفر در نظر گرفته نشده است. ۱۲ هزار میلیارد تومان منابع این طرح است و طبیعی است که همه دستگاه‌ها تلاش کنند که بالاترین سطح طرح به دست آید. یعنی پول در محل خود هزینه شود. اگر سرمایه در مسیر اصلی استفاده شود حتما به ایجاد اشتغال کمک می‌کند. این موضوع می‌تواند به ثبیت اشتغال موجود و ایجاد اشتغال جدید کمک کند.
بانک توسعه برای جلوگیری از تکرار تجربه طرح بنگاه‌های زود بازده چه برنامه‌ای دارد؟ چگونه منابع درست و دقیق به دست مخاطب اصلی می‌رسد؟
مسیر ما تقریبا روشن است. مسیر ما اتحادیه‌ها و تعاونی‌های سراسر کشور است. یکی از بهترین مسیرهایی که می‌تواند به ایجاد اشتغال و حتی حفظ اشتغال کمک کند موضوع تعاونی‌ها است. بیشتر از ۹۵ هزار تعاونی فعال در کشور وجود دارد. ۲۰۰ هزار تعاونی تاسیس شده، اما می‌دانید که بعضی تعاونی‌ها عمری محدود به عمر پروژه دارند. تعاونی‌های مسکن نمونه‌ای از این تعاونی‌ها هستند. می‌توانیم ادعا کنیم که حداقل ۶۰ درصد از ۹۵ هزار تعاونی فعال کشور در دسته مشتریان بانک توسعه تعاون قرار می‌گیرند. همچنین با طرح چشمه تعاونی که در بانک وجود دارد بنا داریم ۴۰ درصد باقی مانده را هم مشتری خودمان کنیم. برای اینکه تجربه طرح بنگاه‌های زود بازده تکرار نشود، کارگروهی را در بانک ایجاد کرده‌ایم. می‌توانم بگویم در دو ماه اخیر بالغ بر ۵۰ جلسه در این کارگروه تشکیل شده است. اتحادیه‌ها، تعاونی‌ها، مشتری‌ها و… را که تصور می‌شد می‌توانند به بهبود شرایط بحث اشتغال کمک کنند، دعوت کرده و با این گروه‌ها جلساتی داشتیم. این جلسات به مرحله خوبی رسیده است. فاز اول منابع صندوق توسعه ملی به میزان ۲۵۰ میلیارد تومان تخصیص داده شده است.
سهم بانک توسعه تعاون همین اندازه است؟
خیر سهم بانک توسعه تعاون از این ۶ هزار میلیارد تومان ۱۷ درصد است که حدود هزار میلیارد تومان می‌شود. در مرحله اول از این هزار میلیارد تومان ۲۵۰ میلیارد تومان واریز شده است. ما این آمادگی را داریم که به‌زودی بعد وارد فاز پرداخت شویم.
چقدر تقاضا برای این تسهیلات وجود دارد؟
صف تقاضا طولانی است. به دلیل اینکه نرخ تسهیلات جذاب است و این صف تشکیل شده است و بیشتر این افراد ممکن است مشمول این طرح نباشند. بعد از بررسی‌های فنی و اقتصادی که بانک انجام می‌دهد ممکن است عده‌ای مشمول این تسهیلات نشوند. به هر حال این صف به واسطه جذابیت نرخ تسهیلات طولانی شده است. نرخ تسهیلات ۶ درصد است که ما باید مراقبت کنیم تسهیلات در محل خود هزینه شده و منحرف نشود و به دست اهلش برسد و واقعا شغل ایجاد کند.
شما آماری از متقاضیان دارید؟
آمار دقیقی الان وجود ندارد. درسامانه کار ۵۱ هزار نفر متقاضی ثبت‌نام کرده‌اند. این افراد شخص حقیقی و حقوقی هستند. صف اعطای تسهیلات در طرح اشتغال روستایی ۱۵ هزار میلیارد تومان است. برای افراد حقیقی و حقوقی تفاوتی ندارد. باتوجه به پروژه‌ای که تعریف می‌شود هر فرد حقیقی یا حقوقی می‌تواند ۱۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کند. البته ممکن است در برخی مواقع از میزان تسهیلات کم شود. احتمال کاهش سقف پرداختی تسهیلات هم وجود دارد.
باتوجه به اینکه بانک‌ها هم برای طرح اشتغالزایی باید منابعی تخصیص دهند، مشکلات منابعی برای بانک‌ها به وجود نمی‌آید؟
اگر بخواهیم بگوییم اصلا فشاری وارد نمی‌شود بدون شک تعارف کرده‌ایم. قطعا برای تخصیص منابع مشکلاتی برای بانک‌ها به وجود می‌آید. اما تکالیف دولتی و اجتماعی داریم، همه ساله این تکالیف در شکل‌های مختلف به بانک ارائه می‌شود. در طرح بنگاه‌های کوچک و متوسط در سال‌های ۹۵ و ۹۶ حضور داشتیم. اتفاقا عملکرد بانک توسعه تعاون در این طرح نشان داد که در رده ۱۰ بانک برتر کشور هستیم. حال اینکه تکالیف در مقاطع مختلف متفاوت است. این تکالیف در سال‌های مختلف فشارهای مالی را به بانک آورده اما چندان نگران‌کننده نیست و این موضع پذیرفته شده است. امیدواریم از محل اقساط بازگشتی و از محل سپرده‌گذاری‌های مشتریان منابع را تامین کنیم.
بانک توسعه تعاون در بحث خرید گندم هم حضور داشته و به آن ورود پیدا کرده است. چه اتفاقی در این حوزه افتاد؟
اتفاقی که افتاد بزرگ‌تر شدن بانک بود. وقتی بانک بزرگ‌تر شد و عملکرد بانک را بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت اقتصاد مشاهده کردند، این باور به وجود آمد که بانک بزرگ‌تر شده و انتظارات و توقعات هم از بانک توسعه تعاون بیشتر شد. طرح تضمینی خرید گندم چندین سال در سیستم بانکی کشور بود اما برای اولین بار در سال ۹۶ بانک توسعه تعاون به صورت تکلیفی وارد این موضوع شد. این تسهیلات تکلیفی در نگاه اول هیچ دستاوردی برای بانک ندارد. اما ما این موضوع را یک فرصت می‌بینیم تا تهدید. معتقدم باید دولت را کمک کنیم در این طرح، ۳۰۰ میلیارد تومان به بانک توسعه تعاون تکلیف شد. ما این موضوع را ظرف ۱۵ روز اجابت کردیم. با نرخ ۱۸ درصد تسهیلات که به صندوق شرکت بازرگانی دولتی پرداخت کردیم و اتفاقا از این ۳۰۰ میلیارد تومانی که شش و هفت ماه قبل پرداخت کردیم ۱۵۰ میلیارد تومان تسویه کردند. شرکت بازرگانی دولتی خوش‌حساب بود.
بانک توسعه تعاون امسال غیر از برنامه‌هایی که صحبت شد، چه برنامه‌هایی دارد؟
برنامه ما این است که بازدهی‌مان هر سال دو برابر شود. رشد ۱۰ درصد یا ۱۵ درصد ما را راضی نمی‌کند. این رشد برای بانک‌های ۸۰ یا ۹۰ ساله یک رشد منطقی و قابل قبول است و این‌قدر این بانک‌ها بزرگ و توانمند شده‌اند که رشد ۱۰ درصد آنها را راضی می‌کند. این رشد دو برابری باید در تمامی ابعاد فعالیت سرویس خدماتی بانکی باشد. این اتفاق در سال‌های اخیر در بانک ما افتاده است. همه ساله از نظر حجم منابع، حجم مصارف، حجم تعهدات و ضمانت‌نامه‌ها، به ویژه در حوزه ارز جهش‌هایی را داشتیم. در مجمع سال جاری اعضای مجمع از آمار ارزی حیرت‌زده شدند و به این موضوع شک کردند که ما توضیحاتی به آنها ارائه کردیم. خوشبختانه صورت‌های مالی کاملا شفاف بود. مهمترین برنامه ما این است که هر سال بتوانیم با رشد نزدیک به ۱۰۰ درصد در تمامی بخش‌ها حرکت کنیم. بتوانیم جایگاه بانک را ارتقا بخشیم و سهم آن را در بازار پول کشور بیشتر کنیم. ارتقای جایگاه بانک به معنای ارتقای بخش تعاون است.
دیدگاهتان را بنویسید