ریزش بازارهای بورس جهانی و بورس ایران در روزهای اخیر و همزمانی انتشار اخباری مبنی بر برکناری یا استعفای رییس سازمان بورس و همچنین قوانین جدید بازار سرمایه، سهامداران زیادی را به صفهای فروش حتی در سهمهای ارزنده کشاند. دلیل یا دلایل ریزش شاخص بورس را از تحلیلگران و کارشناسان جویا شدیم. دکتر علی سعدوندی، اقتصاددان و استادیار بانکداری و فاینانس دانشگاه استرالیایی وولونگونگ در دبی، معتقد است: یکی از دلایل اصلی ریزش بورس تعارض مدیریت و اختلاف نظر در سازمان بورس و وزارت اقتصاد است و باعث شد چند روزی مدیریت بازار سرمایه را بهنوعی رها کنند و سهامداران هم اعتمادشان را از دست دادند.
وی در گفتوگو با خبرنگار بااقتصاد، به پیامدهای این تعارض مدیریتی در بازار سهام اشاره و اظهار میکند: مسئولان باید از سرمایه سهامداران محافظت و اعتمادشان را جلب کنند. اگر سهامداران اعتمادشان را از دست بدهند، این مشکل بهسادگی قابل جبران نیست و نمیتوان به آسانی بازار را حالت عادی برگرداند.
سعدوندی تصریح میکند: سازمانهای بورس در سراسر دنیا در قبال سهامداران بهویژه سهامداران خرد مسئولیت دارند اما به نظر میرسد مدیران سازمان بورس، خودشان را تنها، نماینده سهامداران عمده میدانند و در راستای حفظ منافع آنها گام برمیدارند که این موضوع تعارض منافع به وجود میآورد.
وی به نمونه دیگر از این موارد اشاره و اظهار میکند: چگونه است که پس از قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF و پس از آن انتشار اخبار اپیدمی کرونا ویروس تمامی بازارها سقوط کردند اما بازار بورس ایران در یک هفته ۲۰ درصد صعود کرد و سپس کاملا رها شد؟ غیر از این است، در آن زمانی که بازار صعودی شد عدهای آن را مدیریت کردند تا سهامهای خود را تخلیه کنند و در روزهایی که ریزش دارد، معکوس عمل و از ریزشهای بازار استفاده کردند؟
سعدوندی میافزاید: این مساله در مهر ۹۷ هم اتفاق افتاد و متاسفانه هیچ نهادی از جمله نهادهای امنیتی، انتظامی و قوه قضاییه، مقننه و دولت بر آن نظارت نکردند. حتی کسی نپرسید در آن زمان که بازار ریخت، چه کسی مسئول بود و چگونه بازار برگشت؟ حالا هم دوباره همان اتفاق در حال وقوع است و باید جلو دستکاری در بازار گرفته شود.
این اقتصاددان و استاد دانشگاه با تحسین وزیر اقتصاد برای ایجاد سازوکارهای سوتزنی، از وی خواست دستکاری در معاملات بورس را رسیدگی کند و با اشاره به اخبار روزهای گذشته مبنی بر استعفا و یا برکناری رییس سازمان بورس، میگوید: شورای عالی بورس باید مستقل از قوه مجریه اداره شود اما در صورت تغییر ساختار، شفافیت در سیاستگذاری و اجرا از اهمیت بالایی برخوردار است.
این اقتصاددان و استاد دانشگاه، تصریح میکند: مدیران بازار بورس اینروزها توجیه ریزش بازار را افت بازارهای جهانی اعلام میکنند اما مساله اصلی این است که اگر قیمت نفت در جهان کاهش یافته ما در بازار جهانی نفت حضور موثری نداشتیم که با کاهش قیمت جهانی نفت تاثیر مهمی در بورس ایران بگذارد.
سعدوندی ادامه میدهد: روزهایی که شاهد رشد بازار بورس بودیم، مگر به دلیل درآمدهای نفتی بوده که حالا افت قیمت نفت و کاهش درآمد نفتی، باعث ریزش بازار شود؟ تفاوت قیمت فراوردهها و محصولات نفتی و پتروشیمی با نفت خام کاهش چندانی نیافته و قیمت سهام پتروشیمی و پالایشیها هم در کشور ما ارزان است، بنابراین بهنظر نمیرسد بحران افت قیمت نفت خام در بلندمدت ادامه یابد و کلا از این منظر نمی توان سقوط شاخص را توجیه کرد.
این اقتصاددان دلیل دیگر ریزش بازار بورس را دستکاریهای گاه و بیگاه مدیران بازار سرمایه در آن اعلام و اظهار میکند: مدیران سازمان بورس در برخی زمانها با وضع قوانین و بخشنامههای جدید، جلو روند اصلاحی بازار را میگیرند و اجازه نمیدهند که بازار یک اصلاح جدی داشته باشد و این نوع دستکاریها به اعتماد و کارایی بازار آسیب میزند.
وی میافزاید: برای نمونه هفته گذشته، قبل از اعلام کاهش دامنه نوسان از ۵ به ۲ درصد عده زیادی از حقوقیها با استفاده از اطلاعات نهانی، در بازار اقدام به فروش سهامشان کردند در حالیکه چنین مواردی در تمامی کشورها یک جرم بزرگ محسوب می شود. این نشان میدهد که یا نظارت آنچنانی بر بازار سرمایه وجود ندارد و یا تعمدی در این است که نظارتی هم وجود نداشته باشد.
به گفته این اقتصاددان ارشد سرمایهگذاری بینالملل، این مداخلهها و مدیریت نادرست در بازار سرمایه، به شدت اعتماد سهامداران را خدشهدار میکند و در بلندمدت ممکن است که بازار را هم به شرایط پیشین برنگرداند. بازاری که مدیریتی بر آن نباشد جای مطمئنی برای سرمایهگذاری نیست.
سعدوندی همچنین به نکته اساسی دیگری هم اشاره میکند و میگوید: در چنین شرایطی بانک مرکزی هم از بازار سرمایه حمایت نمی کند در حالیکه انتظار میرود با گسترش فعالیت اعتباردهی نظام بانکی، بازار سرمایه تقویت شود اما بانک مرکزی تن به این کار نمیدهد و این بسیار عجیب بهنظر میرسد.
این اقتصاددان خواستار حمایت بانک مرکزی از بازار سرمایه شده و میگوید: اگر بانک مرکزی از بازار سهام حمایت نکند، سیاستهای پولی و ارزی بانک مرکزی هم به شدت مختل خواهد شد. همچنین، شکست بازار سرمایه به معنی بازگشت نقدینگی به بازارهای ارز، طلا و کالاها و خدمات است و در نتیجه شکست سیاستگذاری پولی را درپی خواهد داشت.
سعدوندی در پاسخ به این پرسش که تاثیر کرونا بر بورس و آینده اقتصاد کشور چهمیزان است، میگوید: کرونا نهتنها بر اقتصاد ایران که بر اقتصاد جهان تاثیرگذار است و این بحران دستکم تا یک ماه دیگر ادامه دارد. مساله مهمتر اینکه، کرونا ویروس در زمستان آینده هم برخواهد گشت. ایندرحالی است که مدیران اقتصادی به نظر نمیرسد که تغییری در رفتارها و ساختارها ایجاد کنند.
وی میافزاید: هرچند کرونا تاثیرهای منفی زیادی بر اقتصاد گذاشته اما تاثیرش روی بورس مستقیم نبوده است. کاهش سودهی شرکتها، سرمایهگذاری و کاهش تقاضای کل از جمله این تاثیرهاست و دولت باید سیاستهای ضد چرخهای، رونقزا و ضد رکود در پیش گیرد اما تاکنون چیزی از آنها ندیدهایم، حتی شعار توسعه و رشد اقتصادی، کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال را هم نمیدهند و این درد بزرگی است.
سعدوندی وضعیت کنونی اقتصاد کلان کشور را وخیم اما قابل مدیریت میداند و صراحتا میگوید: دولت تاکنون هیچ برنامهای برای مدیریت ارایه نداده است و این مسایل باعث خروج سرمایهها از بازار بورس میشود و نقدینگیها سر از بازارهای موازی درمیآورد.
خبرنگار: مولود غلامی
دیدگاهتان را بنویسید