میلاد خوش زبان
تحلیلگر بنیادی بورس
معرفی صنعت پالایشگاه
خوراک اصلی صنعت پالایشی، نفت خام بوده و سه محصول عمده آنها نفت گاز، بنزین و نفت کوره می‌باشد. قیمت نفت خام و قیمت دلار نیمایی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر این صنعت می‌باشند. اگرچه سقوط اخیر قیمت نفت به صورت موقتی بر این صنعت اثر منفی داشته است. صنعت پالایشی یکی از بزرگترین صنایع بورس تهران را تشکیل می‌دهد.
مهمترین ریسک‌های صنعت:
نرخ ارز:
نوسانات نرخ ارز بر روی سوداوری این صنعت تاثیر خواهد داشت اما از انجایی که هم بهای تمام شده و هم درامد فروش هر دو تحت تاثیر این نوسان هستند، ریسک نوسانات ارزی تا حدی خنثی می‌شود. ذکر این نکته نیز ضروری است که دلار نیما به تازگی به مرز ۱۷ هزار تومان رسیده است و با توجه به اختلاف حدودا ۵ هزار تومانی با بازار آزاد، احتمالا با رشد دلار نیمایی فاصله آن با دلار ازاد کمتر خواهد شد و از این منظر نیز امکان افزایش سود پالایشی‌ها وجود دارد.
نمودار دلار نیما:
نوسان قیمت نفت
از آنجایی که نفت خام خوراک اصلی این شرکتها می‌باشد، نوسانات نامطلوب می‌تواند حداقل در کوتاه‌مدت به ضرر این صنعت باشد. به عنوان مثال افت شدید بهای نفت طی ماه‌های اخیر برای این شرکتها چندان مطلوب نبوده است، چرا که قیمت بیش از حد پایین طلای سیاه، برای صنایع وابسته به نفت خبر خوبی محسوب نمی‌شود و رشد قیمت نفت می‌تواند با رشد قیمت فرآورده‌های نفتی همراه شود.
کرک اسپرد (Crack Spread) یک معیار نسبتا استاندارد برای سنجش سودآوری پالایشگاه‌ها بوده و تعریف آن «تفاضل بین قیمت سبد خروجی و نفت خام ورودی» می‌باشد.
ذکر این نکته نیز ضروری است که رابطه بین قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی رابطه‌ای پیچیده بوده و افزایش قیمت نفت الزاما به معنی خوب بودن یا بد بودن برای این صنعت نیست و به عوامل دیگری هم بستگی دارد.
به عنوان مثال در تصویر پایین که یکی از مطالعات موردی می‌باشد (برای اطلاعات بیشتر به مقاله دکتر حامد قدوسی در بخش منابع مراجعه شود) تغییرات قیمت نفت خام (نمودار پایینی) و اسپرد (نمودار بالایی) را از سال ۱۹۹۰ نشان می‌دهد. قیمتها به سال پایه حقیقی شده‌اند (اعداد اسمی نمی‌باشند).
منبع: مقاله دکتر حامد قدوسی (رجوع شود به بخش منابع)
بازه تغییرات قیمت حقیقی نفت بین ۱۰ تا ۱۰۰ دلار نوسان می‌کند، در حالی که بازه تغییرات اسپرد خیلی کمتر می‌باشد. در واقع فرآیند اسپرد به «بازگشت به میانگین» نزدیکتر می‌باشد.
نمودار زیر نیز همبستگی بین نفت و اسپرد را در بازه‌های پنج ساله نشان می‌دهد:
منبع: مقاله دکتر حامد قدوسی (رجوع شود به بخش منابع)
ملاحظه می‌شود که در اواخر دهه ۸۰ میلادی این همبستگی «منفی» بود و در سالهای بعد «مثبت» شده و در دهه اخیر «صفر» شده است و وقتی همه این همبستگی‌ها را کنار هم بگذاریم به همبستگی صفر می‌رسیم. طبق این نمودار وقتی در دهه ۸۰ نفت خام گران می‌شد، سود پالایش کم می‌شد. در دهه ۲۰۰۰ وقتی قیمت نفت گران می‌شد، سود پالایش افزایش می‌یافت و در سالهای اخیر این دو هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارند. گاهی قیمت نفت خام بالا و اسپرد خیلی پایین و گاهی قیمت نفت خام پایین و اسپرد بالا و گاهی قیمت نفت خام بالا و اسپرد هم بالا بوده و الی اخر…
در واقع تجمیع داده‌های تاریخی نشان‌دهنده آن است که «هیچ» رابطه آماری بین «سطح قیمت نفت خام» و «اسپرد» وجود ندارد.
ریسک قوانین و مقررات
قطع تخفیف نفت خام با قیمت ۹۵ درصد فوب خلیج فارس و تغییر در قوانین زیست محیطی و سخت‌گیرانه‌تر شدن انها از دیگر ریسک‌های این صنعت می‌باشد.
پیش‌بینی قیمت نفت
مودیز:تاثیر عمیق و طولانی مدت شوک ویروس کرونا به تقاضای جهانی نفت باعث شده تا مودی مفروضات قیمت نفت خود را تغییر دهد و پیش‌بینی می‌کند که متوسط نفت برنت امسال ۳۵ دلار به ازای هر بشکه و ۴۵ دلار برای سال ۲۰۲۱ باشد. ژوئن ۲۰۲۰
بریتیش پترولیوم: متوسط قیمت نفت برنت از ۲۰۲۱ تا ۲۰۵۰ برابر ۵۵ دلار لحاظ شده است. ژوئن ۲۰۲۰
اداره اطلاعات انرژی آمریکا:متوسط قیمت نفت برنت ۴۰.۵ برای امسال و ۴۹.۷۰ برای سال ۲۰۲۱ جولای ۲۰۲۰
شِل:متوسط قیمت نفت برنت ۳۵ دلار برای امسال و ۴۰ دلار برای سال ۲۰۲۱ و ۵۰ دلار برای ۲۰۲۲ و ۶۰ دلار برای سال ۲۰۲۳ژوئن ۲۰۲۰
گلدمن ساکس:متوسط قیمت نفت برای بقیه سال ۳۵ دلار و برای سال بعد بیشتر از این عدد خواهد بود.جولای ۲۰۲۰
سبد نفتی اوپک
سبد نفتی اوپک بعد از زمانی حدودا ۴ ماهه مجددا به کانال ۴۰ دلاری برگشته است.
میزان ظرفیت پالایش نفت خام
|
نام شرکت پالایش
|
نماد
|
خوراک (هزار بشکه در روز)
|
|
اصفهان
|
شپنا
|
۳۷۵
|
|
بندر عباس
|
شبندر
|
۳۲۰
|
|
تهران
|
شتران
|
۲۵۰
|
|
تبریز
|
شبریز
|
۱۱۰
|
|
شیراز
|
شراز
|
۶۰
|
|
لاوان
|
شاوان
|
۶۰
|
عملکرد تولید
مقایسه چند نسبت مالی
|
نماد
|
ارزش بازار (میلیارد ریال)
|
P/E
|
P/B
|
P/S
|
ROE
|
ROA
|
بتا ۳۶ ماهه
|
|
شپنا
|
۱,۵۹۷,۳۲۰
|
۵۱.۳۴
|
۱۵.۳۶
|
۱.۸۸
|
۳۱.۲۱%
|
۱۸.۱۲%
|
۱.۵۲
|
|
شبندر
|
۱,۲۸۶,۶۵۶
|
۴۲.۳۲
|
۱۹.۹۹
|
۱.۷۷
|
۴۴.۲۴%
|
۱۹.۳۷%
|
۱.۱۸
|
|
شبریز
|
۵۳۰,۹۰۰
|
۵۲.۸۴
|
۲۱.۳۱
|
۲.۰۶
|
۳۷.۶۶%
|
۱۷.۵۶%
|
۱.۰۶
|
|
شاوان
|
۲۱۲,۶۱۴
|
۴۸.۹۹
|
۴۸.۰۷
|
۱.۸۶
|
۶۶.۹۷%
|
۱۲.۴۷%
|
۱.۵۲
|
|
شراز
|
۱۶۷,۰۴۸
|
۵۶.۳۲
|
۲۱.۴۴
|
۱.۲۹
|
۳۲.۰۴%
|
۸.۵۲%
|
۱.۴۲
|
|
شتران
|
۱,۳۱۹,۵۶۰
|
۴۰.۹۵
|
۱۴.۸۲
|
۲.۳۴
|
۳۸.۸۶%
|
۲۴.۳۹%
|
۱.۲۱
|
|
صنعت پالایشی
(میانگین ۶ سهم)
|
۵,۱۱۴,۰۹۸
|
۴۸.۷۹
|
۲۳.۴۹
|
۱.۸۶
|
۴۱.۸۳%
|
۱۶.۷۳%
|
۱.۳۱
|
|
بازار
|
۶۵,۴۸۲,۲۴۴
|
۳۵.۲۳
|
۱۲.۸۴
|
۸.۲۷
|
۴۱.۲۸%
|
۸.۲۲%
|
۱
|
سهم از ارزش کل بازار
پالایشی‌ها حدودا ۷.۸٪ از ارزش کل بازار را تشکیل می‌دهند.
سهام عدالت
سهام هر ۶ شرکت جز سهام عدالت می‌باشد، که ۳۰ درصد آن آزاد شده است. قرار است که ۳۰ درصد دیگر در عید غدیر (۱۸ مرداد) و ۳۰ درصد دیگر نیز در ۲۲ بهمن آزاد شود. با فرض تداوم روند فعلی و با فرض ادامه ورود نقدینگی به بورس و با توجه به فواصل زمانی آزاد سازی سهام عدالت، آزاد سازی این سهام ریسک چندانی برای بازار محسوب نمی‌شود. این آزاد‌سازی‌ها می‌تواند منجر به افزایش سهام شناور آزاد پالایشی‌ها شود.
شرکتهای واگذار شده به سهام عدالت در مقطع ۱۳۹۹/۰۳/۳۱
|
نماد
|
درصد سهام تخصیص یافته به سهام عدالت
|
|
شبندر
|
۲۰٪
|
|
شتران
|
۷۰٪
|
|
شراز
|
۲۰٪
|
|
شپنا
|
۲۰٪
|
|
شبریز
|
۲۰٪
|
|
شاوان
|
۲۰٪
|
داراسوم (سومین ETF دولتی)
از اولین ETF دولتی آن طور که انتظار می‌رفت استقبالی صورت نگرفت و حدودا ۳٫۵ میلیون نفر مشارکت نمودند اما با ثبت بازدهی ۱۷۰٪ این صندوق (تا این لحظه) انتظار می‌رود که مشارکت در دو ETF دیگر نیز بالا باشد و احتمالا پالایشی‌ها سومین ETF خواهند بود. اگرچه این صندوق‌ها به نسبت صندوق اول گران‌تر خواهند بود (با توجه به رشد قیمتی که از زمان پذیره‌نویسی صندوق اول صورت گرفته است) اما به لحاظ رفتاری و بر اساس تجربه صندوق اول، این احتمال وجود دارد که دو صندوق بعدی نیز بازدهی بالایی را مجددا نصیب سرمایه‌گذاران نمایند و خود این موضوع نیز می‌تواند یکی از دلایل توجه این روزهای بازار سهام به این نمادها باشد.
تخمین‌های «دنیای اقتصاد» از ارزش روز «داراسوم» به تاریخ ۱۵ تیر ۹۹
|
صندوق واسطه‌گری مالی سوم (داراسوم)
|
نماد
|
باقیمانده سهام دولت (میلیون سهم)
|
قیمت روز (ریال)
|
ارزش روز (میلیارد ریال)
|
ارزش روز با احتساب ۲۰ درصد تخفیف
|
سقف مشارکت (میلیون نفر)
|
|
شتران
|
۷،۳۳۵
|
۲۷،۲۱۰
|
۱۹۹،۵۸۰
|
۱۵۹،۶۶۴
|
۲۹،۵
|
|
|
شپنا
|
۸،۵۰۹
|
۳۰،۷۶۰
|
۲۶۱،۷۴۳
|
۲۰۹،۳۹۴
|
||
|
شبندر
|
۴،۸۳۹
|
۴۰،۶۹۰
|
۱۹۶،۸۸۰
|
۱۵۷،۵۰۴
|
||
|
شبریز
|
۱،۶۴۱
|
۴۸،۳۳۰
|
۷۹،۳۱۶
|
۶۳،۴۵۲
|
||
|
مجموع
|
۷۳۷،۵۱۹
|
۵۹۰،۰۱۴
|
||||
تجدید ارزیابی
شرکتهای پالایشی پتانسیل افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را دارند و برخی از آنها همچون شاوان در کنفرانس خبری خود اعلام نموده‌اند که این موضوع را در دست بررسی قرار داده‌اند.
همین موضوع هم می‌تواند یکی از دلایل توجه این روزهای بازار به این صنعت باشد.
منابع
ارائه دکتر حامد قدوسی در «نخبگان صنعت نفت»
روزنامه دنیای اقتصاد مورخ ۱۶ تیر ۹۹
http://erf.org.eg/wp-content/uploads/2019/07/1327.pdf
https://www.rigzone.com/news/eia_raises_oil_price_forecasts_again-08-jul-2020-162658-article/?amp
https://www.shell.com/media/news-and-media-releases/2020/shell-second-quarter-2020-update-note.html
https://www.bbc.com/news/business-53047894
دیدگاهتان را بنویسید