انواع نیروگاه های تولید برق در کشور
همان‌طور که در نمودار زیر مشاهده میشود، نیروگاههای تولید برق به اقسام مختلفی تقسیم میشود. نیروگاههای تجدید پذیر و پاک شامل نیروگاههای برق آبی، بادی، خورشیدی، زمین گرمایی، زیست توده (زیست سوخت) و امواج و جزر و مد میشود.
براساس آمار ارئه شده سال ۹۶ وزارت نیرو، میزان تولید برق در نیروگاهها روند صعودی داشته و نیروگاههای بخاری، گازی و چرخه ترکیبی، بیشترین سهم را در تولید برق کشور در طی ۱۱ سال گذشته داشته است. سهم تولیدات ناویژه نیروگاههای وزارت نیرو و بخش خصوصی در سال ۹۵، به ترتیب مربوط به چرخه ترکیبی، بخاری و گازی بوده است و کمترین میزان به نیروگاههای برقابی، اتمی و تجدیدپذیر اختصاص دارد. بنابر گفته چیت‌چیان وزیر سابق نیرو به نقل از خبرگزاری برق آب، ظرفیت نصب شده تولید برق ایران ۷۷ هزار مگاوات است و ۸۹ درصد آن در نیروگاههای حرارتی و با سوختن انرژیهای فسیلی تولید میشود. سهم انرژیهای تجدیدپذیر از سبد انرژی کشور ۱۱ درصد است، ۱۰ و نیم درصد آن برق آبی و فقط نیم درصد از بقیه انرژیهای تجدیدپذیر تامین میشود، این میزان تا پایان سال ۹۶ به یک درصد میرسد.
برخلاف سهم بسیار ناچیز تولید برق از انرژیهای تجدیدپذیر در داخل کشور، نمودار زیر نشان میدهد که در سالهای اخیر، انرژیهای تجدیدپذیر بیشترین سهم تولید برق در دنیا را دارا هستند.
خرید تضمینی برق
براساس قانون برنامه چهارم توسعه، دولت مکلف است برای ترغیب سایر موسسات داخلی به تولید هرچه بیشتر نیروی برق از نیروگاههای خارج از مدیریت و نظارت وزارت نیرو، قیمتهای تضمینی خرید برق را اعلام کند. بنابر گفته مسلم موسوی مدیرعامل انجمن حمایت از انرژیهای تجدیدپذیر به نقل از خبرگزاری برق آب، دولت به منظور توسعه استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، قوانین و مقررات تشویقی برای سرمایهگذاری و ورود بخش خصوصی وضع کرده است. به همین منظور، خرید تضمینی برق تجدیدپذیر در دستور کار دولت قرار گرفت.
در جدول زیر قیمت خرید تضمینی برق تجدیدپذیر سال ۹۵ نشان داده شده که این نرخها کماکان در سال ۹۶ نیز به قوت خود باقی است.
عوامل موثر در تعیین نرخ خرید تضمینی برق
پیش از سال ۹۴ نرخ خرید تضمینی برق برای همه اقسام نیروگاهها یکسان محاسبه میشد و همین موضوع اعتراضات زیادی از سوی سرمایهگذاران به همراه داشت؛ زیرا میزان تولید برق، هزینه تجهیزات و… در هر مورد متفاوت است. این مساله مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفت. محمدتقی زعفرانچی‌زاده، مدیر دفتر مشارکتهای غیرمردمی سازمان انرژی های نو ایران، در ارتباط با نحوه محاسبه نرخ خرید تضمینی برق تجدیدپذیر در گفت‌وگو با ایرنا عنوان کرد که مطابق مصوبه هیات وزیران سه آیتم هزینههای زیست محیطی آلایندگی ناشی از تولید هر کیلو وات ساعت برق با استفاده از سوختهای فسیلی، بهای سوخت صرفهجویی شده به ازای هر کیلو وات ساعت تولید برق تجدیدپذیر و هزینه تبدیل سوخت فسیلی به برق، در فرمول قیمتگذاری لحاظ میشوند که براساس این سه آیتم در نهایت نرخ اولیه و پایه خرید تضمینی برق تولیدی به دست میآید. این نرخ بسته به نوع نیروگاههای تجدیدپذیر و ظرفیت آنها تغییر میکند و به نوعی تعیین میشود که حاشیه سود یکسانی برای سرمایهگذاران ایجاد کند. با توجه به افزایش قیمت جهانی نفت خام، افزایش تعرفه خرید تضمینی برق از نیروگاههای تجدیدپذیر و پاک در سال۹۶، یک امر طبیعی و منطقی به نظر رسیده و منجر به جذاب شدن این حیطه برای سرمایه گذاران میشود.
پایان دوره فروش تضمینی نیروگاه ها
شرکت تولید برق عسلویه مپنا (بمپنا) در نامهای به سازمان بورس خبر از اتمام قرارداد فروش برق تضمینی و فروش آن در بورس انرژی داده و اینکه با توجه به شرایط عنوان شده، احتمال تعدیل روند افزایشی سود خالص شرکت وجود دارد.
نامه شرکت به سازمان بورس
تغییرات نرخ خرید تضمینی برق در سالهای اخیر و کاهش حاشیه سود
قیمت خرید برق از سرمایهگذاران در بخش انرژیهای تجدیدپذیر در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴ با کاهش قابل توجهی همراه بود. همچنین اصلاحاتی روی تعرفهگذاری نرخها صورت گرفت. بنابرگفته علیرضا کفش‌کنان، دبیر انجمن برق به نقل از آنا، در سال ۹۵ نرخ خرید تضمینی برق حدود ۳۰ درصد کاهش یافت که این امر تاثیر بسزایی در کاهش انگیزه سرمایهگذاران در این بخش دارد.تعرفهخرید تضمینی برق از نیروگاههای تجدیدپذیر و پاک در سال ۹۶ مانند تعرفههای سال ۹۵ بوده است. بنابر گفته محمدتقی زعفرانچی‌زاده، مدیر دفتر مشارکتهای غیر مردمی سازمان انرژیهای نو ایران به نقل از ایرنا، آیتمهای به کار گرفته شده در تعیین نرخ، همگی وابسته به قیمت نفت است وفقط با تغییر اساسی قیمت جهانی نفت امکان تغییر آنها وجود دارد. همچنین علت اعتراض افراد به قیمتهای خرید تضمینی برق، تنها به دلیل کاهش حاشیه سودشان بوده و قیمتهای اعلام شده وزارت نیرو کماکان جذاب است.
به گزارش مهر، بنابر گفته محمد باغبانی، مدیرعامل شرکت تولید انرژی پاک آتیه، کاهش قیمت خرید تضمینی برق توسط دولت، منجر به کاهش سرمایهگذاری جهت توسعه نیروگاههای بادی و خورشیدی شده و در نهایت باعث تعطیلی این کارخانهها میشود. درصورت تولید برق، کارخانهها به دلیل نبود مشتری، متضرر میشوند.
بنابرگفته محسن مبشر مدیرعامل نیروگاه بینالود، از سال ۱۳۸۹ قراردادهای پاره‌وقتی به صورت تضمینی برای خرید برق از سوی وزارت نیرو تعریف و اجرایی شد. در پایان سال ۹۴ دوره پنج ساله خرید تضمینی برق این نیروگاه توسط وزارت نیرو به پایان رسید و وزارت نیرو از خرید برق این نیروگاه به صورت تضمینی خودداری و اعلام کرده است که فروش برق در بازار برق انجام شود. باتوجه به اینکه هیچ‌گونه قانون مستندی برای خرید برق انرژیهای نو و تجدیدپذیر در بازار برق و بورس انرژی وجود ندارد، چنانچه وزارت نیرو اقدامی برای خرید تضمینی برق یا تعیین تکلیف قرارداد و نرخ خرید انجام ندهد و به قرارداد۲۰ ساله خرید تضمینی برق از نیروگاه بینالود پایبند نباشد، در آینده‌ای نزدیک فعالیت نیروگاه متوقف میشود.
دلیل توقف خرید برق تضمینی
مصطفی ربیعی، رئیس امور بین‌الملل سازمان انرژیهای نو (سانا) در گفت‌وگو با جام جم، دلیل اقدام دولت در توقف خرید برق از نیروگاههای تجدیدپذیر اظهار کرد: تولید برق و قیمت نفت، ارتباط مستقیمی با هم دارند و از آنجا که قرار است یارانه برق از محل سود فروش نفت حاصل شود، با کاهش قیمت طلای سیاه در بازار جهانی، توجیه سرمایهگذاری را در بخش انرژیهای تجدیدپذیر با مشکل مواجه کرد. با کاهش قیمت نفت، قیمت تولید برق با سوخت فسیلی ارزان میشود و دیگر توسعه انرژیهای نو مورد توجه قرار نمی‌گیرد و هر زمان که قیمت نفت افزایش یابد، باز هم شاهد رشد این بخش خواهیم بود.
همان‌طور که در نمودار زیر ملاحظه میشود، قیمت جهانی نفت خام از اواخر سال ۲۰۱۴ روند کاهشی را در پیش داشته است که این روند از سال ۲۰۱۷ صعودی بوده است.
مشکل نقدینگی نیروگاه ها و عدم تسویه به موقع بدهی ها توسط دولت
براساس صورتهای مالی شرکت تولید برق دماوند (دماوند)، خرید تضمینی برق شرکت به وسیله شرکت مدیریت شبکه برق ایران انجام شده است.
بدهی شرکت مدیریت شبکه برق ایران، بابت خرید تضمینی برق نیروگاه، ۸۶۶ میلیارد تومان است که مقداری از بدهیهای خود را به صورت نقد پرداخت و جهت تسویه مقداری از بدهی های خود از اسناد خزانه اسلامی استفاده کرده است. در جدول زیر، میزان بدهی های شرکت مدیریت شبکه برق ایران، نشان داده شده است.
عدم تسویه به موقع بدهیهای دولت، منجر به کاهش شدید نقدینگی نیروگاهها شده و آنها را در پرداخت بدهیهای خود دچار مشکل کرده است.
تنظیم متن جدید قرارداد خرید تضمینی برق تجدیدپذیر
براساس دستورالعمل کمیته موضوع ماده ۱۲ در سوم مهرماه ۹۶، مقرر شد برای بررسی قرارداد خرید تضمینی برق تجدیدپذیر و در نظر گرفتن نظرات بخش خصوصی در تنظیم متن جدید قرارداد، دبیرخانه کمیته اقدام به برگزاری جلسه کارگروه کارشناسی کند. در همین راستا در ۲۹ آبان ماه ۹۶ جلسهای تشکیل شد. در این جلسه که با حضور نمایندگانی از شرکتهای عملیاتی و حقوقی داخلی و بینالمللی در حوزه نیروگاههای تجدیدپذیر، کمیسیون انرژی اتاق ایران، سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق(ساتبا) و سازمان سرمایهگذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران تشکیل شد، مشکلات و ایرادهای متن قرارداد خرید تضمینی برق بررسی شد.
ایرادهای وارده بر متن قرارداد خرید تضمینی برق
نامشخص بودن تغییرات نرخ خرید تضمینی برق
وجود امکان فسخ قرارداد تنها برای خریدار
عدم توسعه پروژه به وسیله ممنوعیت انتقال سهم الشرکه بیش از ۲۵ درصد در دوران ساخت
به گفته زعفرانچی‌زاده، مدیرکل دفتر مشارکتهای غیر دولتی ساتبا به نقل از سایت کمیته موضوع ماده ۱۲، متن قرارداد خرید تضمینی برق تجدیدپذیر در حال تغییر است و بعضی از مشکلات مطروحه در جلسه، از جمله اضافه شدن حق فسخ برای فروشنده و الحاق شرایط فورس ماژور به قرارداد، در پیشنویس جدید برطرف شده است.
به نظر میرسد برای اجرای مناسب این طرح علاوه بر اصلاح متن قرارداد خرید تضمینی برق باید محل تامین قیمت خرید تضمینی برق به طور شفاف مشخص شود. همچنین فرمول عمومی و باثباتی برای قیمت خرید تضمینی برق براساس متغیرهای وابسته تدوین و اعلام شود.
دیدگاهتان را بنویسید