کارشناس ارشد صنعت بیمه

این صنعت که از مجموعه بازیگرانی شامل شرکت‌های بیمه مستقیم و اتکایی، بیمه‌گذاران، کارکنان و نمایندگان، سهامداران شرکت‌های بیمه و زیان‌دیدگان تشکیل می‌شود، از ‌چنان اهمیتی برخوردار است که در سراسر دنیا ناظرانی برای نظارت بر عملکرد شرکت‌های بیمه به عنوان پذیرنده ریسک تعیین شده که وظیفه اصلی آنها نظارت بر حسن اجرای عملیات بیمه‌گری و حفاظت از منافع ذی‌نفعان آن از جمله بیمه‌گذاران است.

 صنعت بیمه کشور در سال‌های گذشته روند آزادسازی و خصوصی‌سازی را طی کرده و سهم بخش خصوصی از بازار بیمه در کشور به تدریج توسعه یافته و ضمن افزایش شمار شرکت‌های بیمه درخواست‌های زیادی برای تاسیس شرکت‌های بیمه جدید مطرح شده است.

حضور بخش خصوصی در بازار بیمه از سال ۱۳۸۱ پیرو تصویب آیین‌نامه شماره ۴۰ مصوبه شورای عالی بیمه در مورد نحوه تاسیس شرکت‌های بیمه خصوصی، به نحوی بود که هم اکنون سهم قابل توجهی از  بازار بیمه کشور توسط این شرکت‌های بیمه پوشش داده می‌شود و سهم آنها در حال افزایش است.

 اصولا‌ هدف از استقرار نظام نظارت بر فعالیت‌های بیمه‌گری حمایت از حقوق بیمه‌گذاران و ایجاد امنیت و ثبات در بازارهای بیمه‌ای و مالی و در نهایت حراست و حفاظت از دارایی‌های ملی است.

با توجه به افزایش تعداد شرکت‌های بیمه خصوصی و خصوصی‌سازی صنعت بیمه و افزایش رقابت در بازار بیمه و با توجه به تصویب آیین‌نامه حاکمیت شرکتی در موسسات بیمه‌(آیین‌نامه ۹۳ مصوب شورای عالی بیمه)، تقویت نظام راهبری و اداره شرکت‌های بیمه و چگونگی نظارت موثر بر بنگاه‌های بیمه امری است اجتناب ناپذیر.

افزایش رقابت در بازار بیمه و سیاست‌های توسعه‌ای در صنعت بیمه منجر به افزایش و گستردگی شبکه فروش در شرکت‌های بیمه شده است که این امر نیازمند افزایش کنترل‌های داخلی موثر از طریق اعمال حسابرسی داخلی است.

 با توجه به مفاد ماده ۱۲ دستورالعمل کنترل‌های داخلی سازمان بورس اوراق بهادار، هیات‌مدیره شرکت‌های پذیرفته شده در بورس مکلف هستند نسبت به استقرار و به کارگیری کنترل‌های داخلی مناسب و اثربخش به منظور دستیابی به اهداف شرکت اطمینان حاصل کنند و نسبت به استقرار واحد حسابرسی داخلی و کمیته حسابرسی اقدام کنند.

 حال با در نظر داشتن این موضوع که تمامی شرکت‌های بیمه خصوصی به صورت سهامی عام دایر شده‌اند و سهام تعدادی از آنها در بورس اوراق بهادار داد‌و‌ستد می‌شود و همچنین الزامات و تاکیدات بیمه مرکزی در سند چشم‌انداز صنعت بیمه جمهوری اسلامی در افق ۱۴۰۴ و مطابق آیین‌نامه ۹۳ مصوب شورای عالی بیمه و با توجه به حجم فعالیت و ریسک موجود در شرکت‌های بیمه و سوء‌استفاده‌های اخیر گزارش شده، وجود واحد حسابرسی داخلی اثربخش در شرکت‌های بیمه الزامی است.

به دلیل پیچیدگی عملیات بیمه‌گری و الزامات بیمه مرکزی در مورد نظارت موثر بر شرکت‌های بیمه، بررسی الزامات واحد حسابرسی داخلی و تبیین وظایف کمیته حسابرسی شرکت‌های بیمه از سوی سازمان ناظر(بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران) یا تدوین چارچوبی برای برپاسازی واحد حسابرسی داخلی در شرکت‌های بیمه که بتواند ضمن نظارت و تقویت کنترل‌های داخلی و افزایش اثربخشی آن، موجب حصول اطمینان سازمان ناظر از عملکرد صحیح شرکت‌های بیمه در کشور شود، اجتناب‌ناپذیر و الزامی است.

افزون بر این‌ها، قوانین بورس ایران، الزام شرکت‌های بورسی و فرابورسی به داشتن واحد حسابرسی داخلی را مورد توجه قرار داده است.

 چارچوب کلی حسابرسی داخلی در شرکت‌های بیمه همانند تمام شرکت‌های تجاری است و باید الزامات استانداردهای حسابرسی داخلی در آن مدنظر قرار گیرد و صرفا مواردی که از سوی ناظران تایید می‌شود، باید در حسابرسی داخلی شرکت‌های بیمه در نظر گرفته شود. 

در نهایت، پیش‌نویس مصوبه شورای عالی بیمه مبنی بر تشکیل و شرح وظایف کمیته حسابرسی و واحد حسابرسی داخلی به همراه نمونه منشور کمیته حسابرسی و چک لیست‌های حسابرسی شرکت‌های بیمه به منظور حصول اطمینان از اثر بخشی کنترل داخلی نیز الزام‌آور است.

منبع: پژوهشکده صنعت بیمه

گزارش: استقرار واحدهای حسابرسی داخلی در شرکت‌های بیمه