به گزارش پایگاه خبری ” با اقتصاد”، در گفت و گوی ویژه خبری مورخ پنجم مهرماه شبکه دو سیما، میهمانان برنامه عرضه پسته در بورس کالا را مورد بحث و بررسی قرار دادند. در این برنامه تلویزیونی حامد سلطانی نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران و اسدالله عسگراولادی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین به صورت حضوری در استودیو برنامه حضور داشتند و محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس و محمود ابطحی، رئیس هیات‌مدیره انجمن پسته ایران با ارتباط تلفنی در بحث شرکت کردند که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
در ابتدای این گفت و گو سلطانی نژاد با اشاره به این مسئله گفت: در حال حاضر بازار پسته به صورت سنتی مدیریت می‌شود؛ این در حالی است که در دنیای امروزی این نوع از مدیریت با چالش‌های بسیاری همراه است. از آنجایی که در حال حاضر مکانیزم کشف قیمت در بازار به صورت شفاف و عینی وجود ندارد، در وهله نخست بحث کشف قیمت به میان می آید. بورس کالایی را انحصاری نمی‌کند، بلکه فضای رقابتی به وجود می آورد، همچنین بورس کالایی نمی‌خرد بلکه فضای شافی فراهم می‌کند تا کشف قیمت انجام شده و در بازارهای جهانی، فضای خرید آن پیدا شود.
وی افزود: از سوی دیگر، یکی از راهکارهای کشاورزان و باغداران پیش فروش کردن محصولاتشان پیش از برداشت است، این در حالی است که در روش سلف نیز قیمت شفاف برای پیش فروش محصولات وجود ندارد.
مدیرعامل بورس کالا ادامه داد: علاوه برآن می‌توان به حضور واسطه گران نیز اشاره کرد، همانطور که می‌دانید پسته از جمله محصولاتی است که در مدت زمان کوتاهی برداشت، فروخته و صادر می‌شود. این زمان‌ها است که واسطه‌گران، باغداران را مجبور به فروش محصولات خود با قیمت کمتر از ارزش واقعی و بهای تمام شده محصولات می کنند. معضل بعدی بحث ریسک‌های مرتبط با معاملات دوجانبه در بازار پسته است، بسیاری از معامله گران پس از معامله پول خود را دریافت نکرده یا در زمانی دریافت کرده‌اند که دیگر ارزش زمانی پول منفعت آنها را کم کرده یا از بین برده است.
سلطانی نژاد در ادامه بیان کرد: بحث بعدی در خصوص کیفیت محصول مورد معامله است که در بازار سنتی نظارت قوی برآن وجود ندارد. از این رو به نظر می‌رسد، اتاق شیشه‌ای بورس می‌تواند این دست از چالش‌های بازار پسته را رفع کند.
مدیر عامل بورس کالا در خصوص جزئیات ارتباط پسته‌کاران با بورس کالا، بیان کرد: ما انتظار نداریم کشاورزان در اولین سال ورود پسته به بورس، همه محصول خود را به بورس ارائه کنند. ما دوره‌های آموزشی بسیاری برای فعالان بازار پسته در استان‌های فعال در حوزه پسته، برگزار کردیم و ساز و کار بورس را توضیح دادیم.
سلطانی نژاد با شاره به اینکه فعالیت‌ها در حوزه پسته باید شفاف سازی شود، گفت: این شفافیت در حوزه کشاورزی معافیت مالی به همراه دارد، همچنین در حوزه تجارت نیز باید تراکنش مشخصی داشته باشد و این در شرایطی است که گردش مالی پسته بین ۵ تا ۶ هزار میلیارد تومان بوده و مالیات آن ناچیز است و فقط ارزش افزوده آن محاسبه می‌شود.
مدیر عامل بورس کالای ایران اظهار کرد: ورود پسته به بورس شفافیت مالی به همراه دارد، اما قرار نیست فعالان این بازار از بعد مالیاتی ضرر ببینند، بلکه می‌خواهیم فعالیت حق‌العمل کاری حوزه پسته، به عنوان یک فعالیت سالم و شفاف درکشور شناخته شود و در واقع بورس یک بازار است که قصد شفاف‌سازی معاملات این حوزه را دارد.
سلطانی نژاد در خصوص کارشناسی بودن فروش پسته در بورس، افزود: ما در خصوص تنوع محصولات پسته‌ای و رویت شرایطی را فراهم کرده‌ایم که بر مبنای اطلاعیه عرضه‌ای عرضه‌کننده انجام شود. در هیچ کجای دنیا انبارها متعلق به سازمان بورس نیستند و انبارهایی که برای پسته در نظر گرفته شده، از استاندارهای لازم برخوردارند، همچنین در خصوص پرداخت‌ها نیز صندوق‌های کالایی تعبیه شده‌اند.
مدیر عامل بورس کالا با اشاره به عرضه فیزیکی و گواهی سپرده محصولات کشاورزی در بورس کال،ا گفت: درباره محصولات کشاورزی در بورس سازو کارمشخصی تعریف شده و محصولات کشاورزی در بوررس بالغ بر ۳۰۰۰ میلیارد تومان معامله شد. در عرضه فیزیکی از فروشنده تضمین دریافت می‌شود و خریدار نیز باید به تعهدات خود عمل کند. اما در بازار گواهی سپرده کالایی، ما انبارهایی را اجاره کردیم و خرده مالکان می توانند محصولات خود را به این انبارها بدهند و گواهی خود را دریافت کنند تا پسته تجمیع شده و برای صادرات بتوان راه‌حل بهتری اندیشید .
عرضه پسته در بورس کارشناسی نیست
عسگراولادی با رد ادعای مطرح شده ادامه داد: چنین ادعاهایی در خصوص بازار پسته صادق نیست، ایران از ۲۵۰۰ سال پیش تولیدکننده پسته بوده، طبق آمارهای رسمی اولین محموله صادراتی در سال ۱۳۰۱ به روسیه و قرقیزستان صادر شده است.
از آن سال تا ۵ سال گذشته ما به مرز تولید ۳۰۰ هزار تنی یعنی بالاترین تولید جهان رسیدیم، در همان سالها با کم آبی استان کرمان مواجه شدیم که در پی آن خشکی باغات پسته رخ داد و سقف تولید پسته ایران به ۲۰۰ هزار تن سقوط کرد.
با بهبود شرایط جوی استان کرمان و انتقال قسمتی از تولید این محصول به پنج استان دیگر، امسال پیشبینی تولید ۲۵۰ هزار تنی را پیش بینی کرده بودیم، این در حالی است که در زمان برداشت متاسفانه با پوکی پسته مواجه شدیم، که همین مسئله باعث شد تولید ۲۵۰ هزار تنی جای خود را به تولید ۲۱۰ هزار تن پسته در سال جاری بدهد. بنابراین با توجه به میزان تولید، تعیین قیمت جهانی با ایران نیست. در ۱۰ سال اخیر آمریکا با تولید ح-دود یک و نیم برابری ایران، توانسته نبض بازار پسته را در دست بگیردو تعیین قیمت کند.
از این رو نه توان رقابت داریم و نه می توانیم با انبار کردن پسته ها، بازار را در دست بگیریم درواقع ۴ بازار جهانی مصرف از جمله بازار مصرف ژانویه، بازار مصزف عید پاک، بازار مصرف عید چین و هند و در نهایت بازار مصرف مسلمانان ( عید قربان) وجود دارد. اگر هر کدام از این بازارها را در زمان معین خود از دست بدهیم دیگر امکان جبران آسیب های خورده شده، وجود ندارد.
از سوی دیگر درخصوص کشف قیمت باید اضافه کنم که در حال حاضر اکثر تولیدکنندگان، بخش صادرات را نیز به عهده گرفتند و زیر فشار واسطه گری نیستند. درواقع با دسترسی باغدارن به اینترنت و بررسی قیمت های جهانی، آنها هستند که به خریداران قیمت می دهند. بنابراین مسئله کشف قیمت به طور کامل بی اساس است.
افزون بر این، درخصوص به تعویق افتادن پرداخت پول در معامله ها، باید اشاره کنم که چنین قرارهای مدت داری با سود ۳۶ تا ۴۰ درصد در بازار تهران بسته می شوند. بنابراین امکان ضرر باغدار در این نوع از فروش نیز وجود ندارد.
عسگر اولادی با اشاره به به اینکه مافیایی در بین صادرکنندگان پسته وجود ندارد، گفت: در حال حاضر، صادرکنندگان صادرات را به تولیدکنندگان واگذار میکنند و خود از کار کنار می‌روند، پس مافیایی وجود ندارد.
وی افزود: بورس در چاچوب اصلی کلمه فکر خوبی است، اما ابتدا باید مقدمات کار فراهم شود. اساسی‌ترین اقدام، تامین انبارهایی است که توانایی ذخیره‌سازی پسته‌ها را داشته باشد. علاوه بر این، ۴۰ نوع پسته در ایران وجود دارد که باید در بورس کارشناسی شوند. بحث مربوط به پرداخت‌ها نیز هنوز روشن نیست. اکنون پرداخت‌ها به تولید کنندگان به صورت نقدی انجام می‌شود، اما صندوق‌های کالایی چاره خوبی نبوده و ارزش‌افزوده آنها قیمت پسته را تا ده درصد بالاتر می‌برد.
عسگر اولادی اضافه کرد: فقط ۳۰ درصد بازار پسته در کرمان است و در کشوهایی مثل یزد، خراسان و … نیز کاشت پسته انجام می‌شود، بنابراین باید در آنها نیز، زیر ساخت‌ها فراهم شود.
وی با انتقاد از ورود پسته به بورس کالا گفت: با این روش تا ۵ سال دیگر، همه بازار پسته باید به خارجی‌ها واگذار شود، زیرا با این سیستم چرخ صادرات نمی‌چرخد. همچنین مالکیت انبارها برای بورس نیست و زیرساخت‌ها ایجاد نشده‌اند .
صادرات پسته انحصاری است
در همین راستا پورابراهیمی با تاکید شفافیت قیمت محصولات در بورس کالا گفت: ایجاد مکانیزم قیمت گذاری و حمایت از قشرزحمتکش تولیدکننده در راس اهداف عرضه پسته در بورس کالاست.
در حال حاضر ما بازار سنتی غیرشفافی داریم که با عرضه پسته در بورس کالا تبدیل به یک بازار رسمی شفاف می شود.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با رد ادعای عسگر اولادی درخصوص صادرکننده بودن کلیه تولیدکنندگان افزود: در حال حاضر صادرات پسته در دست افراد محدودی است که بازار را به صورت انحصاری اداره میکنند.
وی ادامه داد: منظور از قیمت شفاف این است که همه بدانند که در لحظه، نوع مشخصی از پسته که صادر می شود، چه قیمتی دارد. در این صورت نه صادر کننده متضرر می‌شود و نه تولیدکننده.
در اینجا عسگر اولادی با اشاره به انبار کردن پسته در سال های گذشته با هدف کنترل و تنظیم بازار گفت: اشتباه آن سالها موجب خراب شدن پسته های‌ایرانی و به وجود آمدن آمریکا به عنوان یک رقیب قدرتمند در بازار تولید جهانی شد.
پورابراهیمی با رد کردن این مسئله، آن را به بحث مورد نظربی ربط دانست و اظهار کرد: موضوع مطرح شده هیچ ارتباطی باغ بحث فعلی ندارد.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه عرضه پسته در بورس اولین تجربه اقتصادی ما نیست، افزود: ما برای محصولات دیگری نیز این کار را انجام داده‌ایم و آموزش‌ها و کارهای مربوط به انبار داری انجام شده است.
پورابراهیمی در ادامه، گفت: ضمانت‌های مربوط به گواهی سپرده کالایی انجام شد و استانداردهای تعریف شده در حال اجرا است. در ابتدای کار بزرگی هسیم که طبیعی است در حین انجام کار نیاز به بهبود و اصلاح نیاز پیدا کنیم.
وی در خصوص تامین اعتبارات اظهار کرد: بخش عمده زیر ساخت‌ها انجام شده است و بانک کشاورزی خود را متولی م‌یداند . همچنین بخشی از اعتبارات از محل صندوق توسعه ملی تامین می‌شود و در سال اول نیز، هر بخشی از بازار سنتی که توانایی داشته باشد می‌تواند این کار را انجام دهد.
قیمتگذاری پسته در ایران انجام نمیشود
محمود ابطحی، رئیس هیات‌مدیره انجمن پسته ایران نیز با تاکید بر شفاف بودن بازار گفت: تصمیمات انجمن پسته روی قیمت پسته تاثیری ندارد، بلکه این مکانیزم بازار و قدرت عرضه و تقاضا و میزان خرید در بازار جهانی است که قیمت پسته را تعیین می‌کند. بنابراین اکنون نیز در ایران این قیمتگذاری انجام نمیشود و همگی تابع قدرت تولید پسته جهانی هستیم.
وی اضافه کرد: در حال حاضر حدود ۱۵۰۰ نفر به خرید و فروش پسته مشغول هستند و نمی‌توانیم بگوییم که در این بازار شفافیت وجود ندارد.
سلطانی نژاد با اشاره به آمارها گفت: اکنون تعداد تولیدکنندگان رفسنجان و سیرجان بالغ بر ۷۵ هزار نفر است که اکثر آنها به بازارهای جهانی دسترسی ندارند. این کشاورزان مجبور هستند که محصول خود را با قیمت های ناعادلانه به واسطه‌ها بفروشند. این در حالی است که طبق آمارهای به دست آمده از تحقیقات میدانی، احتمال تبانی واسطه ها در این بازار زیاد است. با این اوصاف تنها کسانی که در این بازار ضرر میکنند، تولیدکننده‌ها هستند.
وی اضافه کرد: تا چه زمانی باید چشم به قیمت‌های جهانی بدوزیم؟ با توجه به سبقه‌ی طولانی ، ایران باید در حوزه زعفران و پسته حرف اول را بزند. امروزه شاهد تاثیرگزاری چین به وسیله بورس کالا در تعیین قیمت جهانی هستیم. ما نیز باید مرجعیت قیمت را در بورس کالا به وجود بیاوریم.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در خصوص بورس کالای چین اظهار کرد: من بورس کالای چین را قبول د ارم اما متاسفانه بورس کالای ایران، خصولتی است و واقعی نیست. درواقع بورس کالای ایران زیرساخت لازم برای ساماندهی و عرضه پسته را ندارد.
در ادامه ابطحی، فعال بازار پسته نیز در خصوص آشنایی پسته‌کاران با بورس، اظهار کرد: پسته کاران با بازار بورس هیچ آشنایی ندارند و باید آموزش ببینند.
این فعال بازار با بیان اینکه بورس پسته به جایی نمی‌رسد، ادامه داد: ما در بازار جهانی تعیین کننده قیمت و صادرکننده اول نیستیم. ساز و کارهای صادرات پسته طی صد سال گذشته ایجاد شده و در ایران حدود ۲۰۰۰ فعال حوزه پسته داریم که متوسط برداشت آنها دو تن است. مشکل در تقاضای پسته نیست، بلکه در عرضه آن است و باید تعادل بیشتری به آن ببخشیم.
دیدگاهتان را بنویسید